Seksualiteit in de zorg – het is een thema waar we liever omheen draaien dan over praten.
Daar zit je dan, tegenover een patiënt. Het is intake-tijd, en volgens de beroemde gezondheidspatronen van Gordon moeten we alles nalopen. Van voeding en slaap tot coping en zingeving. En dan komt die ene vraag: “Hoe gaat het eigenlijk met uw seksualiteit?”
Een heel lijstje, alsof je iemands hele leven in een Excel-sheet kan plempen. En dan komt ’ie. Het punt waar je eigenlijk al zenuwachtig naar toe hebt gewerkt.
Het moment waarop je tegen een patiënt moet zeggen: “En hoe gaat het eigenlijk met uw seksualiteit?” Ja hoor. Alsof het de normaalste vraag ter wereld is, terwijl de ander je net drie kwartier eerder met moeite verteld heeft dat hij soms vergeet zijn medicatie te slikken en zijn buurvrouw nog steeds de was doet.
Het voelt ongemakkelijk. Voor hen, voor ons. De een schiet in de lach, de ander kijkt je aan alsof je net vroeg of je hun internetgeschiedenis mag doorlezen. Sommigen beginnen te fluisteren, anderen zeggen heel droog: “Daar begin ik niet over met jou.”
En tóch moeten we het doen. Want seksualiteit ís een gezondheidspatroon. Het verandert door ziekte, door medicatie, door een lijf dat ineens niet meer doet wat je gewend bent.
En als wij er niet naar vragen, wie dan wel? Maar eerlijk is eerlijk: ook ik vind het soms lastig. Want hoe begin je erover bij iemand die zeer gelovig is, of voor wie intimiteit een enorm taboe is? Dan voelt het ineens alsof je met een koevoet een deur probeert open te wrikken die al jaren potdicht zit.
De truc? Niet beginnen met porno-taal of ingewikkelde medische termen, maar gewoon menselijk blijven. Praat over nabijheid, intimiteit, dichtbij zijn. Leg uit dat je het vraagt omdat het invloed heeft op hun gezondheid, en niet omdat je nieuwsgierig bent.
En vraag vooral ook: “Wilt u het erover hebben?” Want soms is de erkenning dat het mág, al genoeg. De intake volgens Gordon is soms een worsteling. Je doorloopt keurig je lijst, je schrijft braaf alles op, maar het mooiste gebeurt vaak op de momenten die níet in het boekje staan.
De stilte na een vraag. De blik waarmee iemand toch durft te vertellen dat ze zich niet meer aantrekkelijk voelen. Of dat aanraken spannend is geworden sinds hun lichaam veranderd is.
Dus ja, het voelt ongemakkelijk. Maar gezondheid is meer dan bloeddruk en BMI. En zolang we ook dat ene lastige onderwerp niet uit de weg gaan, doen we misschien precies waar zorg om draait: Alles bespreekbaar maken, ook de dingen die niemand hardop durft te zeggen.
