Veel verpleeghuizen koesteren hun zorgplan alsof het de heilige graal is. Beschermd door de EVV’ers alsof het draken zijn die eromheen liggen opgerold. Maar hoe breng je een organisatie aan het verstand dat hun heilige graal wel een poetsbeurt kan gebruiken? Dat zorgplan is het schoolvoorbeeld als het gaat om: ‘We doen het hier altijd zo.’
In de loop van mijn tien jaar heb ik veel voorbij zien komen. Zorgplannen vanuit OMAHA, NANDA-I en eigen ontwikkelde vormen van zo’n plan. Grappig eigenlijk dat er zo verschrikkelijk veel vormen zijn, maar het is ook verrekt moeilijk als je informatie daarin moet opzoeken. Ik ben opgeleid met HIX, het veel te dure paradepaardje onder de EPD’s. Misschien hoef ik jullie niet uit te leggen wat een EPD is toch? Oké, voor de mensen die het niet weten, dat is een computersysteem of een webomgeving waarin wij een dossier bijhouden.
Verschillende soorten.
Wat je in een EPD ziet, is verschillend; niet alles is per se nodig voor de zorg die we verlenen. Zo kun je je voorstellen dat er meer in het EPD staat van de huisarts of je ziekenhuis dan in een EPD van een thuiszorgorganisatie. Zo heb je het medisch dossier, dat zie je vaak bij je behandelend arts. Dat dossier omvat eigenlijk alles over jou als persoon waarmee je je hebt gemeld bij die arts. Het ziekenhuisdossier is ook zo’n vorm, alle disciplines en verpleging die betrokken zijn bij jou als patiënt kunnen daarin lezen waarom je er bent, wat je mankeert, wat er met je is gebeurd en wat je lichaam laat zien. De huisarts kan dat overigens niet lezen en wordt door middel van brieven op de hoogte gehouden. Tot zover is het niet heel moeilijk toch?
Het wordt lastiger als je naar een verzorgings- of verpleeghuis gaat, dan lopen de dossiers allemaal parallel aan elkaar. In het verpleeghuis hebben we twee soorten zorg, welzijnszorg en lichamelijke zorg die vooral te maken hebben met je ziektes. Welzijnszorg is eigenlijk alles omtrent wat je fijn vindt, wat je leuk vindt om te doen, activiteiten waar je graag aan deelneemt en ga zo maar door. Die twee soorten zorg worden door elkaar heen in een plan verwerkt en zorgen ervoor dat wij zouden moeten kunnen zorgen zoals jij dat wilt. De reden waarom ik schrijf ‘zouden moeten weten’, daar kom ik later op terug.
Naast deze dossiers houd je een ziekenhuisdossier bij, iets waarin het verpleeghuis niet kan kijken. Maar andersom kan het ziekenhuis ook niet in dat van ons kijken. Afhankelijk van of je een eigen huisarts hebt, geldt dit ook voor het huisartsendossier. Mag ik dan gelijk een kanttekening maken dat het ambulance-dossier, het huisartsenpostdossier en apotheekdossier ook een apart systeem hebben. Bij de apotheken zijn we inmiddels zover dat er koppelingen bestaan, en tussen de huisartsenpost en de huisarts ook. Nu heb ik het nog niet gehad over psychologen, mentale hulp en tandartsen, maar ik wil je ook niet helemaal het bos in sturen.
Moeilijke stof.
Zoals je leest, zijn de meeste systemen niet op elkaar aangesloten; jouw medisch dossier is versplinterd in allerlei kleine systemen. Logischerwijs zou je kunnen zeggen: ‘Zorg voor een centraal systeem’. Helaas mag dat niet van de overheid. Dus om een goede overdracht te krijgen en te versturen zijn nog meer systemen vereist.
Terug naar de heilige graal.
De heilige graal is dat verpleegplan, zorgplan of zorgleefplan. Drie benamingen voor eigenlijk exact hetzelfde. Maar hoe zo’n plan is opgebouwd, is per organisatie verschillend; de één schrijft vanuit de ik-persoon, de volgende houdt OMAHA aan en weer een ander zet het in de vier domeinen. Alle informatie staat steeds op een andere plek binnen zo’n plan en nu kom ik op ‘zouden moeten weten’. Binnen de zorg werken heel veel mensen op uitzendbasis; ze willen niet meer op één plek staan en hebben geen zin meer in dat vastgeroeste gedoe. Het geeft vrijheid over je rooster en je kan tal van andere leuke dingen doen in plaats van steeds dezelfde gezichten zien.
Afkortingen
Als we nu heel eerlijk zijn, moeten we stoppen met afkortingen gebruiken omdat dat verwarring schept. AF staat voor ademfrequentie, maar ook voor atriumfibrilleren. NB staat voor niet beademen of voor nota bene, lullig als je een 33-jarige vrouw niet beademt, omdat je denkt dat er nota bene staat. NRNB, DNR, NR, B, S, P of een rood hart, zijn allemaal afkortingen en tekens die aangeven dat er niet gereanimeerd hoeft te worden. Het schept verwarring.
Niet meer één plek.
De nieuwe generatie is anders gaan werken; ze willen niet meer vastgeroest zitten tot ze hun plekje hebben gevonden. Ze willen doen waar ze plezier uit halen en niet meer ‘oh lekker dichtbij’ of ‘lekker makkelijk ik ben zo thuis’. Jongeren gaan naar Bali, Australië, Afrika op zoek naar zichzelf, dus wie denkt dat ze niet tien minuten langer willen rijden omdat ze die doelgroep leuker vinden, hun hart achterna? Ja, die is hartstikke gek. Maar door het vele wisselen gaan er ook veel ogen over zo’n zorgplan heen.
In het ziekenhuis heb je protocollen die allemaal nagenoeg hetzelfde zijn, behandelingen die nagenoeg hetzelfde zijn. Voer je het protocol uit van het ERASMUS in het UMCU? Dan is dat niet wereldramp. Maar je zou ze moeten horen in het verpleeghuis als ik vergeet om de voorzetkamer schoon te maken, de zwachtels ’s avonds niet oprol maar opvouw, omdat de leverancier mij heeft verteld dat de rek anders uit de KRZ (korte rek zwachtels) gaat. Je zou ze moeten horen als ik vraag of ik de tandprothese in azijn moet zetten, moet poetsen met handzeep of toch tegen alle adviezen in de Steradent moet gebruiken.
‘Maar dat staat toch in het plan’
Voordat ik naar binnen stap, scan ik het plan, de zorgkaart en mogelijk een activiteitenplan op wat ik moet doen. Maar niet alles staat daar in; tegenwoordig ben ik maar gestopt met zoeken naar onbenullige dingen en vraag ik de patiënt of cliënt wat ze willen. Als ze dan op kantoor komen klagen, zeg ik nu steevast iets als: autonomie, zelfbeschikkingsrecht of ze mogen zelf beslissen. Het zijn de sleutelwoorden om overal onderuit te komen. Dan maar niet leuk zijn.
Maar hoe kan het dan wel?
Dat is per systeem en organisatie verschillend, er zit zelfs verschil tussen thuiszorg en verpleeghuis. Ik denk dat we na moeten gaan wat we met dat plan willen en heel selectief moeten kijken wat er op de patiënt of cliënt van toepassing is. Waar ik wel voor wil pleiten is het gebruik van OMAHA en NANDA-I, nu zul je misschien bedenken dat het nogal koud en klinisch is om die systemen ook in de verpleeghuiswereld aan te houden. Maar het schept wel eenheid, de eenheid die in een tijd van ‘het nieuwe werken’ waarin er veel verloop is.
Ik hoop dat dossiercommissies, bestuurders, ontwikkelaars van EPD’s en iedereen die bij de dossiervorming betrokken is, dit stuk niet als een aanval ziet maar juist als een kans. Een kans om van de gebaande paden af te wijken en juist heel goed te kijken naar welke informatie waar te vinden is.
